Beogradski Jazz Festival 2011: Biografije učesnika

Sa 18 osvojenih Grammy nagrada u 10 različitih kategorija i 20-ak miliona prodatih ploča, Pat Metheny je ubedljivo najveća zvezda koju je Beogradski Jazz Festival imao od obnavljanja 2005. godine. Gitarista raznovrsnih interesovanja (od post bopa, preko fusiona i latin jazza, do avangarde) ostvario je saradnje sa muzičarima iz raznih miljea, od Steve Reicha, preko Ornette Colemana, Gary Burtona, Herbie Hancocka, Dave Hollanda, Chick Coreae, Charlie Hadena i Brad Mehldaua, do Davida Bowiea. Izgradio je autentičan stil i instantno prepoznatljiv zvuk, postajući uzor novim pokoljenjima gitarista. Impresivnoj kolekciji priznanja koje je stekao tokom karijere početkom ove godine dodao je i nagrade čitalaca magazina Down Beat, za najbolji album (“Orchestrion”) i najboljeg gitaristu u 2010. godini. Na 27. izdanju festivala predstavlja se u triju sa istaknutim savremenim jazzerima srednje generacije – kontrabas svira Larry Grenadier, a bubnjeve Bill Stewart.

Za pijanistkinju Anat Fort, muzika predstavlja “raznobojni mozaik zvukova”. Odrasla je u Izraelu, gde je učila klasični klavir, slušala zapadnu pop muziku i folklor Bliskog istoka, da bi se napokon zaljubila u jazz i otišla na studije u SAD. Ubrzo je postala aktivni član njujorške alternativne jazz scene. U autorskom radu prikazuje raznovrsnost žanrovskih uticaja. Od 2007. godine je član porodice produkcije ECM, za koju je snimila dva albuma, u kvartetu i u triju, demonstrirajući posebnu naklonost prema poetici najslavnijeg imena iste kuće, Keitha Jarretta. Na festivalu nastupa u duetu sa basistom Gary Wangom.

Nemački pijanista Joachim Kühn jedan je od najslavnijih evropskih jazzera svih vremena. Lutalica po karakteru, živeo je u Istočnoj i Zapadnoj Nemačkoj, Francuskoj, SAD i Španiji. Nastupao je solo, u malim sastavima, sa velikim orkestrima. Svirao je free jazz, fjužn, klasiku, world music, primenjenu muziku. Spisak kolega sa kojima je saradjivao je takodje raznovrsan: Ornette Coleman, Jimmy Garrison, Don Cherry, Phil Woods, Jean-Luc Ponty, Gato Barbieri, Daniel Humair, Michael i Randy Brecker, Billy Cobham, Joe Henderson, Joe Lovano, Rabih Abou-Khalil, Rolf Kuhn… “Chalaba” trio predstavlja novu uzbudljivu ekskurziju: mešavinu jazza, rhythm and bluesa, flamenca i muzike Magreba.

Majamisty Trio, koji predvodi pijanistkinja Maja Alvanović, nudi spoj klasičarskog izraza i jazz elemenata, po ugledu na muziku iz produkcije ECM. Ovakav stil rezultat je iskustva Alvanovićeve u bavljenju klasičnom muzikom (pedagoški rad, klavirski duo, kamerni sastavi…), uz afinitet i strast prema savremenom jazzu, i usmeren je ka pronalaženju originalnog izraza i načina slikanja emocija. Nastup na festivalu predstavlja promociju njihovog debi albuma “Mistyland”.

Duško Gojković, trubač, fligelhornista, kompozitor, aranžer i dirigent, najslavnije je ime srpskog jazza svih vremena. Živi i radi u Nemačkoj od 1955. godine. Studirao je na Berklee College-u u Bostonu. Glavni angažmani: ansambl Alberta Mangelsdorfa (1955), International Youth Big Band (1958), The Kenny Clarke-Francy Boland Big Band (60-ih), sastavi sa Sal Nisticom i Slide Hemptonom, orkestri Max Gregera, Kurt Edelhagena, Maynard Fergusona i Woody Hermana. Vodio je YU All Stars Big Band, Trumpets and Rhythm Unit, YU Export Jazz Stars i brojne male sastave… U autorskom radu obilato koristi folklorne inspiracije, smatrajući se rodonačelnikom Balkan Jazza. Snimio je preko 150 albuma, među kojima pedesetak pod svojim imenom. Sedmim (rekordnim) učešćem na Beogradskom Jazz Festivalu obeležava se njegov 80. rodjendan, u pratnji Big Banda RTS i uz eminentne goste (Vojislav Simić – dirigent i Peter King – saksofon).

Pijanista i kompozitor Stefano Bollani je najpopularniji italijanski jazz muzičar današnjice, kao i jedan od malobrojnih evropskih izvođača prihvaćenih u SAD. Štićenik Enrica Rave, sa kim i danas povremeno nastupa, od kraja 90-ih ostvaruje upečatljivu solo karijeru. Dobitnik je European Jazz Award za najboljeg evropskog jazzera 2007. godine. Nastupa u raznim formacijama, od solo resitala, preko trija i kvinteta, do saradnje sa velikim orkestrima. U triju radi sa istaknutim danskim umetnicima (Jesper Bodilsen – kontrabas, Morten Lund – bubnjevi), predstavljajući muziku baladnog i ambijentalnog karaktera. Aktuelni album “Stone In The Water” objavila je vodeća evropska jazz kuća ECM.

Osvajajući nagrade za jazz album godine (“Alive”) u vodećim britanskim magazinima MOJO (rock) i Jazz Wise (jazz), mladi trio Phronesis predstavlja jedno od najvećih iznenadjenja u jazz svetu 2010. godine. Bend vodi danski kontrabasista Jasper Hoiby, partneri su mu švedski bubnjar Anton Eger i pijanista Ivo Neame, jedan od predvodnika mladje generacije jazzera u Engleskoj. U kombinovanju lirskih momenata i neobuzdane energije, uz čvrstu i ravnomernu interakciju trojice muzičara, slušalac prepoznaje koncept koji su ranije promovisali Brad Mehldau, Avishai Cohen i švedski trio e.s.t.

Alt saksofonista i kompozitor Neša Petrović izgradio je karijeru paralelno u vodama jazza (niz malih sastava, orkestri RTV Sarajevo i RTV Ljubljana) i rocka (Bajaga i instruktori, Električni orgazam, Partibrejkers, EKV, R. M. Točak, Emir Kusturica & The No Smokin Orchestra…). Sa sastavom Campus Caravan bio je jedan od pionira fuzije jazza i folklora u zemlji, tokom 90-ih godina. Novi kvartet označava njegov povratak u vode jazza, sa autorskim repertoarom u domenu post-bopa.

Saksofonista Charles Lloyd je živa ikona jazza, jedan od najvećih lidera i improvizatora svih vremena, kao i nepresušni mislilac koji je inovacijama pomerao granice jazza. Posle iskustava sa eminentnim blues (B.B. King, Howlin’ Wolf) i jazz muzičarima (Chico Hamilton, Cannonball Adderley) osniva kvartet sa (u to vreme anonimnim) pijanistom Keithom Jarrettom i bubnjarom Jack DeJohnetteom. Ostvarili su veliki uspeh na Montrerey Pop festivalu, bili prvi jazz band u Fillmore Eastu, jedan od prvih američkih sastava koji je nastupao u SSSR izvan kontrole establišmenta i medju prvim jazzerima sa milionskim tiražom ploča (album “Forest Flower”). To je doprinelo da Lloyd bude izabran za jazz muzičara 1967. godine. Od 1989. je ekskluzivac kuće ECM. Album “Mirror” kritičari Down Beat-a izabrali su za najbolju ploču 2010. godine. New Quartet čine istaknuti savremeni jazzeri Jason Moran – klavir, Reuben Rogers – bas i Eric Harland – bubnjevi.

Jermensko čudo od deteta, Tigran Hamasyan je već u drugoj godini kao omiljenu igračku imao klavir, u trećoj je pevao muziku Led Zeppelin, The Beatles i Queen, pokušavajući da prati sebe na klaviru, a od sedme improvizuje u jazz maniru. Posle formalnog školovanja najpre stiče pažnju jazz zajednice u Jermeniji, a potom osvaja nagrade na takmičenjima u Parizu (konkurs Martial Solal, 2. i 3. mesto), Žuan Le Penu (1), Montreu (1), Moskvi (3), Monaku (1), te prvu nagradu na najprestižnijem svetskom takmičenju mladih pijanista – Thelonius Monk Jazz Competition. Na festivalu predstavlja aktuelni solo album “A Fable”, uspešan miks savremenog jazza i jermenskih muzičkih inspiracija.

Jedna od vodećih interpretatorki fado muzike, portugalska pevačica Cristina Branco kao tinejdžerka je slušala Billie Holiday, Ellu Fitzgerald, Janis Joplin i Joni Mitchell, pre nego što je od dede za 18. rodjendan dobila album Amalie Rodrigues. Diskografski je aktivna od kraja 90-ih, ugovor sa produkcijom Universal otvorio joj je vrata impresivne svetske karijere. Na aktuelnom, desetom albumu “Nao Ha So Tangos Em Paris” (“Fado Tango”) izlazi iz okvira klasičnog fada, nudeći interesantnu mešavinu osnovnog muzičkog opredeljenja sa argentinskim tangom, francuskom šansonom, kubanskim bolerom i jazz baladama: uzbudljivo muzičko putovanje od Buenos Ajresa, preko Lisabona, do Pariza.

Vodeći slovenački umetnik mladje generacije, saksofonista Igor Lumpert započeo je studije u Lincu, kod Doug Hammonda i Harry Sokala, nastavljajući školovanje na New School u Njujorku na poziv Reggie Workmana. Ubrzo je snimio prvi album “Innertextures”, u društvu Robert Glaspera, Borisa Kozlova, Leron Thomasa, Jacob Broa i Jonathan Blakea. Na albumu “Mineral Mind” radi u kvartetu (Sam Barsh, Matt Brewer, Jamire Williams), a potom se opredeljuje za format trija, bez harmonskog instrumenta. U muzici kombinuje jazz, funk, istočnoevropske ritmove i neobop.

Od diskografskog debija na albumu “Rain Dogs” Toma Waitsa (1985) i rada u legendarnom sastavu Lounge Lizards Johna Luriea, gitarista Marc Ribot smatra se jednim od najkreativnijih umetnika modernog doba. Snimio je preko dvadeset albuma pod svojim imenom i učestvovao na preko stotinu drugih (Solomon Burke, Elvis Costello, The Jazz Passengers, Caetano Veloso, Laurie Anderson, McCoy Tyner, Arto Lindsay, Alison Krauss i Robert Plant…). Posebno su upečatljive njegove brojne saradnje sa Johnom Zornom (Cobra, Bar Kokhba, Electric Masada, Filmworks…). Trenutno predvodi nekoliko sastava: Ceramic Dog, Sun Ship, Los Cubanos Postizos, free-jazz-punk trio, nastupa solo i sa simfonijskim orkestrima.

Gitarista, producent i kompozitor Elliott Sharp je jedna od centralnih figura njujorške avangardne i eksperimentalne scene od kraja 70-ih. Objavio je preko 80 albuma, predstavljajući se u različitim formatima (solo, duo, sastavi Carbon i Terraplane, gudački kvarteti, simfonijski orkestri…) i stilskim miljeima, od bluesa i svih aspekata jazza, preko savremene orkestarske muzike, kompozicija za film i umetničke instalacije, eksperimenata sa kompjuterima i matematičkim modelima, do noisea, no-wave rocka i techno muzike. U projektu Electric Willie (vokalni solisti – Ladell Mclin i Tracie Morris) predstavlja originalno vidjenje najvećih hitova rodonačelnika urbanog bluesa Willie Dixona.

Saksofonista Harry Sokal smatra se jednim od najvećih evropskih sledbenika Johna Coltranea. Bio je dugogodišnji član Vienna Art Orchestra i kvinteta Art Farmera, saradjivao je sa legendarnim jazzerima (Art Blakey, Dave Holland, Terje Rypdal, Joe Zawinul…), i ostvario uspešnu solo karijeru u okviru različitih projekata (trio Depart, kvartet sa Wolfgangom Puschnigom, kvintet sa Wolfertom Brederodeom…). Dobitnik je nagrade Hans Koller za najboljeg austrijskog jazz muzičara 2005. godine. U novom triju, uz istaknutog orguljaša Raphael Wressniga, kreće se vodama soul-jazza, funka i rhythm and bluesa.