Duško Gojković & Milčo Leviev na Nišvillu

Gojković i Leviev su bez ikakve dileme najznačajniji instrumentalisti, ali i kompozitori, aranžeri i bendlideri poreklom sa Balkana, a svojevrstan ekskluzivitet ovog programa je činjenica da njih dvojica do sada nikada nisu snimali ni nastupali zajedno.

Sigurno najuspešniji, najpoznatiji i najpriznatiji džez muzičar sa prostora bivše SFRJ – trubač, bendlider, kompozitor i aranžer Duško Gojković, postao je član Big benda Radio Beograda još kao osamnaestogodišnjak, a uporedo je studirao na Muzičkoj akademiji. Pet godina kasnije, kako legenda kaže, otišao je u Zapadnu Nemačku – sa trubom u jednoj i pet dolara u drugoj ruci. A ono što je usledilo narednih decenija ušlo je u jednu od najblistavijih (i najobimnijih) biografija u istoriji džeza.

Kao član (a ubrzo i prva truba) orkestra Kurta Edelhagena  imao je priliku da svira sa Četom Bekerom, Stenom Gecom… a onda je 1958. dobio poziv da se priključi  Newport International  Youth Bandu za nastup na istoimenom čuvenom džez festivalu. Usledili su pozivi da se priključi i tada legendarnim big bendovima koje su predvodili Count Basie, Stan Kenton i Benny Goodman, ali je  Duško odbio sve te ponude jer dobio stipendiju Berklee jazz akademije. Po završetku studija priključio se orkestru koji je vodio Meynard Ferguson, a 1965. godine svoju bazu je ponovo preselio u Nemačku i posvetio se pisanju i isnimanju svoje muzike.

Osim saradnje sa mnogima od najznačajnijih muzičara džeza ( Phily Jo Jones, Nathan Davis, Sal Nistico, Miles Davis, Dizzy Gillespie, Garry Muligan, Sony Rollins, Duke Jordan, Slide Hampton, Sten Getz) Duško Gojković je mesto u glavnim poglavljima istorije džeza zaslužio i kao autor na desetine kompozicija koje su postali džez standardi, ali i kao pionir fuzije džeza i balkanskog folklora. Jedan je od onih umetnika na koje se u potpunosti može upotrebiti metafora o “starom vinu” jer iako na pragu 85. godine on je i dalje u vrhunskoj formi i kao izvođač i kao autor.

Priča Milče Levieva donekle podseća na biografiju šest godina starijeg Gojkovića.  Džezom  se „zarazio“ još u tinejdžerskim godinama slušajući emisije Vilisa Kanovera na „Glasu Amerike“. Diplomirao je na Nacionalnoj muzičkoj akademiji u Sofiji i ubrzo postao solista i dirigent Big Banda Bugarskog nacionalnog radija (’62 – ’65) gde je kroz svoje kompozicije – kombinaciju džeza i balkanskog folklora – postavio standarde koji su etablirani tek decenijama kasnije. Vodio je i combo sastav “Jazz focus” sa kojim je osvajao nagrade na mnogim jazz festivalima pa i na čuvenom Montreux festivalu.

Godine 1970. kako sam kaže, iz političkih ali i umetničkih razloga, napustio je Bugarsku i preko Nemačke, bez znanja ijedne reči na engleskom, otišao u Los Anđeles – na poziv čuvenog Dona Elisa. Osim rada u Elisovom big bendu kao pijanista i aranžer (između ostalog – autor je kompletne orkestracije za soundtarck filma „Francuska veza“), nastupao je i snimao sa Artom Peperom, Billy Cobhamom, Dave Holandom, Airtom Moreirom… Na spisku poznatih imena sa kojima je Leviev sarađivao su i  Al Jarreau za čiji je album „Breakin’Away“ (nagrađen Grammy nagradom) – napisao aranžman na poznatu temu Dave Brubecka „Blue Rondo Ala Turk“, a saradnja sa čuvenim vokalnim kvartetom Manhattan Tranfer (na kompoziciji  Čarlija Parkera „Confirmation“)  rezultirala je  Grammy nominacijom u kategoriji najboljih vokalnih aranžmana.

Još 1974. godine Don Elis je rekao: „Milčo Leviev je definitivno jedan od  džez genija današnjice“. Slične komplimente Leviev je dobio i od slavnog džez pevača Džona Hendriksa: „On tako kombinuje crnački bluz i svoje korene da prosto dolazim do zaključka da su njegovi slovenski i moji afrički preci negde daleko u prošlosti delili isti bunar“.

Big Band RTS-a koji će pratiti Duška Gojkovića i Milču Levieva, u svojoj sedmoj deceniji postojanja uspešno održava status jednog od najboljih evropskih velikih džez orkestara – što je priznanje stečeno još 1953. na  festivalu u francuskom Juan Lens Pinsu. Gotovo da nema značajnijeg džez muzičara sa ovoh prostora, koji nije prošao „školu“ ovog big benda, kojim su dirigovali Mladen Guteša, Vojislav Bubiša Simić, Zvonimir Skerl, Stjepko Gut… a koji poslednjih godina uspešno predvodi Ivan Ilić. Duško Gojković i Big Bend RTS-a  nedavno su objavili odlični album „Latin Haze“.